سرگذشت راک ایران
راک ایرانی سبکی است که موزیسین های ایرانی در طی سالهای طولانی و البته پر فراز و نشیب با تغییراتی که بر روی سبک راک ایجاد نمودند , موفق به ابداع آن شدند که طرفدارانی هرچند کمتر نسبت به دیگر ژانرها اما بسیار متعصب را به خود جلب نمودند . موسیقی راک در ایران، از اواخر دهه چهل خورشیدی و با ظهور خوانندگانی مانند: کوروش یغمایی، فرهاد مهراد ، فریدون فروغی و حبیب محبیان رواج پیدا کرد اما پس از انقلاب تا سال ها به دست فراموشی سپرده شد.
موسیقی راک ایرانی از راک انگلیسی، راک آمریکایی و سبک‌های اروپایی تأثیر گرفته‌است. در این نوع موسیقی نیز همانند بیشتر سبک‌های راک، گیتار الکتریک و گیتار بیس و درامز اصلی‌ترین سازها هستند اما باید در بسیاری از آثار موسیقی در این سبک, گیتارالکتریک محور بودن آن را پذیرفت , در بعضی از گروه‌ها کیبورد نیز وظیفه تنظیم ریتم‌ها و سمپل‌ها را بر عهده دارد. اما نکته قابل توجه این است که به دلیل ایرانی بودن اجرا کنندگان این موسیقی، انواع سازها و ریتم‌ها و لحن‌های ایرانی در بعضی از آهنگ‌ها وجود دارد که به سبک راک ایرانی یا راک فارسی شهرت پیدا کرده است.
ده های چهل و پنجاه شمسی
در آن زمان موسیقی سنتی در میان مردم بسیارمحبوب بود و موسیقی پاپ نیز به سرعت در حال گسترش و پیشرفت بود و به رقابت با سبک‌های غربی در سطح ملی، می‌پرداخت, همچنین به دلیل برپایی کنسرت خوانندگان غربی در ایران؛ تبادل موسیقی و فرهنگ و هنر نیز میان ایران و سایر کشورها وجود داشت , در آن زمان در ایران افرادی بودند که به گروه‌هایی مانند پینک فلوید، بیتلز و لدزپیلن علاقمند بودند و آلبوم‌هایشان را خریداری نموده و سبک آنها را دنبال میکردند.
موزیک راک در انقلاب ایران و سالهای پس از آن
پس از انقلاب روزگار بر وفق مراد هواداران این سبک نچرخید و برای جامعه هنر وموسیقی ایران پیامدهای خوبی در پی نداشت. از همان اولین سالهای پس از انقلاب، فعالیت هرگونه موسیقی ممنوع گردید؛ موسیقی پاپ غیرمجاز اعلام شد و به تبع آن سبک راک نیز اجازه فعالیت نیافت , تنها نوع موسیقی که مجوز فعالیت داشت، موسیقی سنتی و سرودهای انقلابی بود, وزارت ارشاد در آن زمان فیلترینگ بزرگی را در مقابل هرگونه موسیقی انجام می‌داد که به موجب آن بیشتر خوانندگان پیش از انقلاب به کشورهای دیگر مهاجرت کردند. تنها تعداد انگشت شماری از خوانندگان پیش از انقلاب از ایران خارج نشدند که پیشگامان راک ایرانی نیز همین افراد بودند. کوروش یغمایی، فرهاد مهراد و فریدون فروغی در کشور ماندند تا وزارت فرهنگ و ارشاد فعالیت آنها را ممنوع کند. کوروش یغمایی تا ۱۸ سال اجازه فعالیت هنری پیدا نکرد و صدای فرهاد نیز سالها ممنوع بود و تنها یک آهنگ به نام «وحدت» از او پخش گردید که در وصف پیامبر اسلام خوانده شده بود و مضمونی انقلابی داشت. فریدون فروغی نیز وضعی مشابه و به مراتب سخت‌تر از دیگر همراهانش داشت. با این شرایط، دوران رکود و انزوای موسیقی راک ایرانی سپری میشد.
دهه شصت تا اوایل دهه ۱۳۷۰
این زمان نیز وضع به همین منوال گذشت . تنها گروه راک ایرانی که در آن دوران فعالیت می‌کرد، گروه کوچ نام داشت که آنها هم در آمریکا فعالیت میکردند و به ساخت و تنظیم آهنگ‌هایی در سبک کانتری مشغول بودند , در ایران نیز به‌طور محدود گروه‌ها و خوانندگان اندکی به فعالیت‌های زیرزمینی مشغول بودند، اما هنوز بستر مناسبی برای راک ایرانی آماده نشده بود. کاوه یغمایی تنها خواننده راک ایرانی بود که در این سالها با مجوز رسمی وزارت ارشاد فعالیت می‌کرد و حتی در سال ۷۳ کنسرتی را برگزار کرد که نخستین کنسرت راک ایران پس از انقلاب لقب گرفت.
اواخر دهه ۱۳۷۰ و اوایل دهه 1380 موسیقی راک ایرانی دوباره زنده شد و دوران طلایی راک فارسی آغاز شد
در اواخر دهه۱۳۷۰ و با روی کار آمدن دولت اصلاحات ، وزارت فرهنگ و ارشاد آن زمان فرصتی طلایی به جامعه موسیقی ایران داد. موسیقی پاپ و راک پس از سالها انزوا دوباره شروع به فعالیت کردند و با سرعتی چشمگیر نسبت به گذشته پیشرفت نمودند.
در این سالها موسیقی راک نیز پیشرفت زیادی کرد. گروه‌های زیادی در داخل کشور فعالیت میکردند، اما همچنان بسیاری از خوانندگان و گروه‌ها به فعالیت‌های زیر زمینی مشغول بودند. هنوز دولت صراحتاً موسیقی راک را آزاد اعلام نکرده بود و این نوع موسیقی را با پاپ ادغام می‌کرد. هیچ‌گاه جشنواره و کنسرتی از سوی دولت تحت عنوان موسیقی راک برگزار نشد. تنها یک بار جشنواره‌ای با نام «جشنواره موسیقی پاپ ایران» برگزار گردید که کلیه خوانندگان پاپ آن زمان ایران در این جشنواره شرکت کردند. کاوه یغمایی و داریوش خواجه نوری نیز در این جشنواره حضور داشتند و آهنگ‌هایی را با سبک راک و تحت عنوان پاپ اجرا نمودند و موفق شدند ستاره طلایی این جشنواره را از نظر «بهترین گروه» به خود اختصاص دهند.
در همین سالها روح تازه‌ای بر موسیقی راک و در میان جوانان ایرانی دمیده شد , موسیقی هوی متال که از زیر شاخه موسیقی راک و جدا شده از سبک هارد راک می‌باشد، به سرعت در میان ایرانیان محبوب میشد و توجه جوانان ایرانی به انواع سبک‌های متال بیش از پیش در حال اوج‌گیری بود. گروه‌های زیادی در این زمینه تشکیل شدند. هم‌اکنون موسیقی متال و زیر شاخه‌هایش از نظر وزارت ارشاد ممنوع و غیرمجاز است.
دهه۱۳80 دورانی طلایی موسیقی راک ایران
این دهه نیز دوران طلایی خودش را ادامه داد و در اوایل آن, توجّه جوانان ایرانی به این نوع موسیقی و زیرشاخه‌هایش بیش از پیش شدت گرفت و گروه‌های زیادی در این زمینه تشکیل شد. در این سالها کنسرت‌های زیادی در سطح کشور برگزار شد که بسیاری از آنان به صورت زیرزمینی و تنها تعداد اندکی از این کنسرت‌ها با مجوّز رسمی برگزار گردید. توجه جوانان ایران به راک و زیرشاخه‌های آن بسیار زیاد شده‌بود.
دهه 1390 در حقیقت دهه جدیدی برای موسیقی راک ایران بشمار می رود
این سبک با ابتکار و خلاقیت هنرمندان جوان و به کمک تجربه قدیمی تر هایی که هنوز انرژی فعالیت در سرزمین موزیک ستیز را داشتند پوسته جدیدی را بر خود گرفت , در این دوران گروه های زیادی در داخل و خارج کشور با نوآوری و خلق موسیقی و ترانه و بکارگیری از عناصر موسیقیایی که تا قبل از آن هرگز استفاده نشده بود , توانستند شکل جدیدی به فضای موسیقی راک ایرانی بدهند.
در این دهه هنرمندان به دو دسته و جناج تقسیم شدند , آنانی که به اصالت موسیقی راک پایبند ماندند و کلام فارسی و ساز ایرانی را وارد آثارشان نکردند ,یا به ساختن آهنگ های اینسترومنتال روی آوردند مانند نوریک میساکیان , اندیشیا , کهت میان و بارامنت , یا لیریکس هایی به زبان انگلیسی رادر آثارشان جای دادند مانند فایوگرمز , پیکلاویه و گروه مرداب و فنومنال علی اصفهانی و دسته دیگر آنانی بودند که دست به خلاقیت زدند و کلام فارسی و ساز ایرانی را وارد آثار خود نمودند و شکل تازه ای از موسیقی فیوژن یا تلفیقی را برای طرفداران خود خلق کردندمانند فرشید اعرابی , فرشادرمضانی , هومن اژدری و هومن موسوی. در این بین آهنگ هایی با محتوای ضعیف و آهنگسازی های سطحی نیز شنیده شد که هرگز نتوانستند جایی برای خود در سبک راک ایرانی بازکنند.
گفتنی است که هر دو گروه در کار خود به موفقیت های بزرگی که مهمترین آن جلب رضایت طرفداران خودشان بود نائل آمدند و اینگونه بنای موسیقی راک ایران ساخته شد و با وجود اختلاف فرهنگی مردم با این موسیقی از یک طرف و خط قرمزهای وزارت فرهنگ و ارشاد از سوی دیگر, هنرمندان راک ایران موفق به ثبت نام خود درتاریخ موسیقی کشور شدند و سبک موسیقی راک ایرانی را تقویت نمودند.
گردآورنده : ایمان هژبر
منابع : ویکیپدیا و تاریخ موسیقی ایران
